ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ: ΜΙΑ ΟΥΤΟΠΙΑ;
Ποιος δεν θα ήθελε να ζει σε μια πόλη με πράσινο, με πάρκα και δεντροστοιχίες, με λουλούδια και νερά, με δρόμους μεγάλους, πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους. Είναι τελικά ουτοπία μια τέτοια πόλη;
Ένα από τα σημαντικά προβλήματα των ελληνικών πόλεων, και της Λαμίας, ήταν και είναι η έλλειψη χώρων πρασίνου και χώρων αναψυχής μέσα στην κατοικημένη περιοχή. Στη Λαμία καμία δημοτική αρχή τα τελευταία πενήντα χρόνια δεν έκανε κάτι για να προστατέψει, όχι να αυξήσει, τους ελεύθερους χώρους και το πράσινο. Αυτό οφείλεται στην μεγάλη αξία της γης και στην έλλειψη οράματος από τους διοικούντες και τις δημοτικές αρχές, στην έλλειψη στόχων και προτεραιοτήτων, αλλά και στα διάφορα μικροσυμφέροντα και τις συντεχνίες, που επί πολλά χρόνια καθυστερούσαν την επέκταση του Σχεδίου Πόλης. Αποτέλεσμα να επικρατήσει το τσιμέντο, η ασυδοσία των καταπατητών και η οικοπεδοποίηση των πάντων.
Τι να πρωτοαναφέρουμε. Τα Πηγαδούλια με τις δεντροστοιχίες, που χάθηκαν; Το ρέμα μεταξύ της Υψηλάντη και της Καραϊσκάκη, που σκεπάστηκε για να γίνουν πολυκατοικίες πάνω στα μπάζα; Το Μυλαύλακα κατά μήκος της Τυμφρηστού, που κατά το μεγαλύτερο τμήμα του καταπατήθηκε; Τα δεκάδες οικόπεδα του Δημοσίου, που τα καταπάτησαν οι έξυπνοι και κανένας δεν ενδιαφέρεται να τα αναζητήσει; Την Πλατεία Ελευθερίας, που την κατάντησαν δεξαμενή; Την καταστροφή των διατηρητέων νεοκλασικών κτιρίων; Το Αραπόρεμα, που σκεπάστηκε για να γίνουν σπίτια αλλά και το σχολικό συγκρότημα της Ανθέων; Τα ρέματα του Προφήτη Ηλία, που έγιναν δρόμοι στο πέρασμά τους από την πόλη; Την πρόσφατη σχετικά αναγνώριση, ως ιδιωτικών, των χιλιάδων στρεμμάτων δασικής έκτασης της Αφράτης και των Βόρειων Καλυβίων (Σουλάκι); Τις καταπατήσεις της κοίτης και της πλημμυρικής ζώνης του Ξηριά; Τις καταπατήσεις στην περιοχή της Αγριλιάς; Τα δεκάδες αιωνόβια δέντρα, που οδηγήθηκαν στο θάνατο συνειδητά και παράνομα;
Αυτά δεν έγιναν αιώνες πριν. Έγιναν τα τελευταία χρόνια και κάποιοι έχουν συγκεκριμένες ευθύνες γιατί έπαιξαν και παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα δρώμενα της πόλης. Ακόμη και σήμερα, είτε όντας εκλεγμένοι, είτε διεκδικώντας την ψήφο των πολιτών για διάφορα πόστα του Δήμου ή του Νομού. Παρά τις αναμφισβήτητες διαπιστώσεις, δεν φαίνεται να υπάρχει πολιτική βελτίωσης
Κατά την άποψή μας είναι απαραίτητη σήμερα η προώθηση και υλοποίηση ενός ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ, που να στοχεύει στην αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, στην δημιουργία και την αύξηση του πρασίνου μέσα στην πόλη και γύρω από αυτή, την ανάπλαση και την αύξηση των κοινοχρήστων χώρων, τη δεντροφύτευση αναδασωτέων εκτάσεων και ελεύθερων χώρων. Ο νέος διευρυμένος Δήμος πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα ενιαίο σύνολο φτιάχνοντας το όραμα για τη Λαμία της επόμενης 50ετίας. Μόνο έτσι θα ανατρέψουμε την κατάσταση, που δημιουργήθηκε τα τελευταία «δίσεκτα» αυτά 50 χρόνια...
ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ
ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ θα έχει ως στόχο την Ενοποίηση του Αστικού πρασίνου και τη διασύνδεσή του με το περιαστικό και τους Ορεινούς Όγκους, που περιβάλλουν την πόλη, ώστε να δημιουργηθεί ένα εκτεταμένο δίκτυο "πράσινων διαδρόμων και διαδρομών". Αυτό το Δίκτυο Πρασίνου πρέπει να ενώσει τις εκβολές του Σπερχειού με τον Σταυρό και τη Δίβρη, το Καλλίδρομο με την Νεραιδόραχη και την Οίτη, σε συνδυασμό με την Προστασία των Ορεινών Όγκων, την εξυγίανση, την ανάπλαση και προστασία των ρεμάτων, την μετατροπή των ανενεργών λατομείων σε χώρους Πρασίνου και Αναψυχής και μια σειρά πολλών άλλων, τέτοιου χαρακτήρα, παρεμβάσεων.
ΖΩΝΕΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ
ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ θα περιλαμβάνει Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, που να υπηρετούν:
Την ανάπτυξη του πράσινου και τη σύνδεσή του με το περιαστικό και τους ορεινούς όγκους.
Την προστασία του περιαστικού τοπίου, του παραποτάμιου τοπίου του Σπερχειού και των ειδικών περιοχών φυσικού κάλλους.
Την προστασία της γεωργικής γης, των δασών, των υγροτόπων και των άλλων στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος.
Την προστασία των περιοχών με ιδιαίτερα οικολογικά χαρακτηριστικά, που κινδυνεύουν με υποβάθμιση (Γοργοπόταμος, Υγροβιότοπος Μαλιακού, Υγροβιότοπος Αγίας Παρασκευής, Ιαματικές Πηγές Θερμοπυλών, Παλαιά Δεξαμενή Λαμίας, παραποτάμιο δάσος του Σπερχειού, Ισαδάκι και Προφήτης Ηλίας κ α)
Την προστασία των στοιχείων ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με την αποτύπωση, προστασία και ανάδειξη όλων των αρχαιολογικών και ιστορικών στοιχείων της γεωγραφικής έκτασης του δήμου, ακόμα και των πλέον ασήμαντων (Θερμοπύλες, Αλαμάνα, Γοργοπόταμος, Ναρθάκι, Σταυρός, Αγία Παρασκευή κ α)
Ένα Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα προστασίας και διαχείρισης των υδατικών πόρων της γεωγραφικής έκτασης του Δήμου.
ΣΤΟΧΟΙ , ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ, ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Κεντρικός στόχος η διαμόρφωση του ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ για την ενοποίηση και οργάνωση των χώρων πρασίνου κεντρικής εμβέλειας. Παρεμβάσεις, που αναφέρονται στο σύνολο του Αστικού και Περιαστικού χώρου του Καποδιστριακού Δήμου και σε περιοχές όπως ο Λόφος Μιχαήλ και Γαβριήλ, ο Λόφος του Κάστρου, το βόρειο τμήμα της πόλης στα όρια με το Ισιαδάκι, τα Νταμάρια δίπλα στο Νεκροταφείο, τα Νταμάρια στην Μεγάλη Βρύση, τα λατομεία, η οδός Δυοβουνιώτου, η Σιδηροδρομική Γραμμή, ο χώρος της ΠΕΛ και του Χαλκιοπούλιου, τα δύο στρατόπεδα, ο Ξηριάς.
Επί μέρους πρωτοβουλίες
- Δημιουργία Πάρκου Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης
- Ανάπλαση των Νταμαριών και των Λατομείων με την αποκατάσταση του φυσικού τους ανάγλυφου, με την αναδάσωση, με την κατασκευή χώρων ¶θλησης και Αναψυχής.
- Μετεγκατάσταση των Στρατοπέδων
- Προστασία των Ορεινών Όγκων γύρω από την Λαμία και διάνοιξη μονοπατιών για πεζοπορίες (Όρθρυς, Καλλίδρομο, Οίτη, Προφήτης Ηλίας)
- Δημιουργία Ζωνών Πρασίνου και μονοπατιών κατά μήκος του Ξηριά και δημιουργία Βοτανικού Κήπου
- Δημιουργία χώρων υποδοχής, χώρων αναψυχής, πεζοπορίας και ποδηλάτου κατά μήκος του Σπερχειού, ιδιαίτερα στο τμήμα μεταξύ Αμουρίου, Σταυρού και Κόμματος
- Οριοθέτηση, διατήρηση και αναβάθμιση των ρεμάτων, που ανήκουν στη γεωγραφική έκταση του Δήμου, που μπορούν να υποδεχθούν σημαντική βλάστηση.
- Ηλεκτρονική Αποτύπωση και προστασία (μελέτη πυροπροστασίας, χρήσεις γης, ρέματα, μονοπάτια και πεζοπορίες, χώροι αναψυχής) των περιαστικών δασών με τη βοήθεια των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS)
ΟΙ ΔΕΝΔΡΟΣΤΟΙΧΙΕΣ
Στον αστικό χώρο της Λαμίας και των δημοτικών Διαμερισμάτων οι δενδροστοιχίες διαμορφώθηκαν σε περιορισμένη έκταση. Σε πολλές περιπτώσεις δεν χρησιμοποιήθηκαν κατάλληλα είδη (πχ είσοδος της πόλης, Ρήγα Φεραίου κλπ) και κατά κανόνα η στενότητα των πεζοδρομίων απέκλειε την δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν δενδρώδη είδη. Έτσι, σήμερα ελάχιστοι δρόμοι έχουν διαμορφωμένες δενδροστοιχίες. Ο κανόνας είναι τα δενδρύλλια να έχουν περιορισμένο ζωτικό χώρο, αυτό των πεζοδρομίων, ιδιαίτερα στους δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας. Δεν είναι, επίσης, λίγες οι περιπτώσεις που καταστρέφονται τμήματα δενδροστοιχιών κατά την ανέγερση νέων οικοδομών, τη διάνοιξη ή τη διαπλάτυνση δρόμων, ή για να είναι εμφανή διάφορα εμπορικά καταστήματα (Βύρωνος, Κ Παλαμά κλπ) Αυτά πρέπει να αποτελέσουν κακό παρελθόν. Ιδιαίτερα οι είσοδοι των Δημοτικών Διαμερισμάτων πρέπει να αποκτήσουν δεντροστοιχίες
Αλλες πρωτοβουλίες
- Αναλυτική καταγραφή του αστικού και περιαστικού πρασίνου (π.χ. ΄Αλση, Λόφοι, Πλατείες κλπ.) με τη βοήθεια του GIS Στην καταγραφή αυτή εξετάζονται και μπορεί να ενταχθούν, επίσης, και άλλοι χώροι που -στο σύνολό τους ή κατά τμήμα τους - θα μπορούσαν να μετατραπούν σε χώρους πρασίνου ή σε ελεύθερους χώρους για κοινωφελείς δραστηριότητες και υποδομές. Τέτοιοι χώροι, για παράδειγμα, είναι οι χώροι των υπό μετεγκατάσταση Στρατοπέδων, οι χώροι των ανενεργών λατομείων καθώς και χώροι κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής και τα δημόσια κτήματα μέσα στην πόλη.
- Τροποποιήσεις του Ρυμοτομικού Σχεδίου, όπου απαιτείται σύμφωνα πάντα με το Χωροταξικό και Πολεοδομικό Σχεδιασμό.
- Φύτευση των αναδασωτέων εκτάσεων, των ελεύθερων χώρων, των χώρων πρασίνου όλων των κατηγοριών με προτεραιότητα στους ορεινούς όγκους γύρω από την πόλη. Επισημαίνεται ότι, σε κάθε επίπεδο παρέμβασης αναζητούνται κατά προτεραιότητα οι χώροι, που έχουν την δυνατότητα άμεσης δενδροφύτευσης, ανεξάρτητα από το χρόνο ολοκλήρωσης των αντίστοιχων κάθε φορά μελετών. Είναι εκτάσεις γύρω από τα Δημοτικά Διαμερίσματα, λόφοι, καμένες εκτάσεις, παραποτάμιες περιοχές, δρόμοι κλπ
ΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ: ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η άναρχη επέκταση της πόλης, η πυκνή δόμηση, η γενικευμένη χρήση του αυτοκινήτου και το κυκλοφοριακό πρόβλημα, δημιούργησαν τα γνωστά προβλήματα του θορύβου, της αισθητικής υποβάθμισης, της θερμοσυσσώρευσης, των πλημμύρων. Είναι γεγονός ότι οι συνθήκες διαβίωσης στην πόλη και η αποκοπή από το φυσικό περιβάλλον, αντανακλά στην υγεία και στον ψυχισμό του ανθρώπου. Καλλιεργεί μια τάση φυγής προς το ύπαιθρο, σε βουνά και ακτές, στα χωριά και τα εξοχικά σπίτια, όπου επιζητάει την αναψυχή. Αυτό διαρκώς θα αυξάνει τα επόμενα χρόνια, αν δεν βελτιωθούν οι συνθήκες της πόλης. Τα προβλήματα αυτά μπορούν, ως ένα βαθμό, να θεραπεύσουν ή να μετριάσουν οι υπαίθριοι χώροι πρασίνου στον αστικό ιστό, τα πάρκα και τα άλση, τα περιαστικά δάση.
Σήμερα το πράσινο, στους ελάχιστους χώρους που υπάρχει, δεν είναι το καλύτερο από άποψη υγείας, καταλληλότητας και σύνθεσης των φυτικών ειδών.
Το περιαστικό πράσινο μπορούμε να λέμε ότι είναι οι πλαγιές των γύρω λόφων και βουνών. Δύο από τα σοβαρά προβλήματα των δασικών εκτάσεων είναι το ιδιοκτησιακό πρόβλημα και η αυθαίρετη δόμηση. Είναι γεγονός ότι και το ελάχιστο τετραγωνικό δάσους της περιαστικής Λαμίας διεκδικείται από τους αιώνιους «έξυπνους»
Οι προσπάθειες πρέπει να στραφούν στις εξής κατευθύνσεις:
Επίλυση των ιδιοκτησιακών ζητημάτων και κατάρτιση οριστικού κτηματολογίου με ταχύτερες διαδικασίες.
Αντιπυρική προστασία του περιαστικού πρασίνου
Χωροταξικές ρυθμίσεις των χρήσεων γης
Έλεγχος της αυθαίρετης δόμησης.
Βελτίωση του πρασίνου με αναδασώσεις στο περιαστικό και κηποτεχνικές επεμβάσεις στο αστικό πράσινο.
Οργάνωση της αναψυχής.
Εξασφάλιση εκτάσεων για την επέκταση του πρασίνου στην πόλη.
ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
Στο αστικό πράσινο, τα πάρκα, τα άλση και οι δενδροστοιχίες αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία εκτάσεων, που υπάγεται στις διατάξεις του Ν.998/79 και έχουν αυστηρό καθεστώς προστασίας (άρθρο 3 παρ.4 του Ν.998/79), εφόσον έχουν διαμορφωμένη δασική ή κηποτεχνική βλάστηση, ανεξάρτητα αν χαρακτηρίζονται ως “κοινόχρηστος χώρος” ή “χώρος πρασίνου”.
Στα πάρκα και στα άλση: “η περιποίησις και η εν γένει εκμετάλλευσις γίνονται κατά τρόπο μη παραβλάπτοντα τον κύριο σκοπό για τον οποίο προορίζονται”(άρθρο 62 παρ.2 του ΝΔ 86/1969)
Για τα πάρκα και τα άλση έχουν επίσης εφαρμογή οι διατάξεις των άρθρων: 3 παρ.4, 4 παρ.2α, 5, 48 παρ.1 του νόμου 998/79, καθώς και οι διατάξεις του άρθρου 18 του νόμου 1734/87, σύμφωνα με τις οποίες δεν υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας αθλητικών εγκαταστάσεων, που προέβλεπε αρχικά το άρθρο 52 του Ν.998/79.
Με τις 2568/1981, 2189/1982, 1392/1989 και 2588/92 αποφάσεις του Σ.τ.Ε. ανακλήθηκαν διοικητικές αποφάσεις, που ενέκριναν διάφορα έργα και χρήσεις σε πάρκα και άλση, μη συμβατά με τον προορισμό τους.
Γενικά, το νομικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε για τα πάρκα και τα άλση (αστικό πράσινο) είναι ιδιαίτερα αυστηρό. Τα αντιμετωπίζει ως χώρους εν ανεπαρκεία, που έχουν σε κάθε περίπτωση κοινόχρηστο χαρακτήρα και ουσιαστικά επιτρέπονται μόνο υποδομές, έργα και διαμορφώσεις που εξυπηρετούν την ανάπτυξη ή προστασία της βλάστησης (π.χ. αρδευτικά ή πυροσβεστικά συστήματα) και τη λειτουργία της αναψυχής (κηποτεχνικές διαμορφώσεις, ρυθμίσεις της κυκλοφορίας, στοιχειώδεις εξυπηρετήσεις).
Το περιαστικό πράσινο ούτε οριοθετημένο είναι, ούτε αποτελεί νομικά ιδιαίτερη κατηγορία δασικής έκτασης, ούτε ισχύει άλλο ιδιαίτερο νομικό καθεστώς. Το “περιαστικό πράσινο” δεν υφίσταται ως νομική έννοια. Οι δασικές εκτάσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως περιαστικό πράσινο αντιμετωπίζονται όπως όλες οι δασικές εκτάσεις. Οι διατάξεις περί “προστατευτικών δασών” που προέβλεψε αρχικά ο Δασικός Κώδικας (Ν.Δ.86/1969) στα άρθρα 69, 70, 71 και 72, με σκοπό, κυρίως, τη σταθεροποίηση των εδαφών για την αντιπλημμυρική προστασία οικισμών, δεν είχαν εφαρμογή, αν και έγιναν σημαντικές προσπάθειες
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ-ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς του αστικού πρασίνου δεν παρουσιάζει σήμερα ιδιαίτερα προβλήματα. Έχει παραχωρηθεί κατά κυριότητα ή κατά χρήση, νομή και διαχείριση στο Δήμο ή αποτελούν απ’ αρχής περιουσιακό στοιχείο του Δήμου. Το Δημόσιο έχει τη δασοτεχνική επιτήρηση.
Ιδιαίτερα πολύπλοκο είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς στο περιαστικό δάσος. Η διαχείριση των δημοσίων δασών γίνεται από το Δημόσιο και των μη δημοσίων από τους ιδιοκτήτες, αλλά πάντα με την εποπτεία και τη δασοτεχνική επιτήρηση του Δημοσίου (Δασική Υπηρεσία, Υπουργείο Γεωργίας).
Ένα σημαντικό ποσοστό αυτών διαχειρίζονται ως “διακατεχόμενα” (δηλαδή διακατέχονται ή εξουσιάζονται από ιδιώτες, ενώ δεν έχει επιλυθεί το ζήτημα της κυριότητας έναντι του Δημοσίου).
Οι διάφορες διεκδικήσεις δασικής γης από ιδιώτες αποτέλεσαν σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα δεδομένης και της υψηλής αξίας της γης.
Σε εφαρμογή του Ν.248/76 (Δασικό Κτηματολόγιο) έχουν χαρτογραφηθεί οι περισσότερες δασικές εκτάσεις, πλην, όμως, δεν εκδικάσθηκαν οι αξιώσεις των ιδιωτών στα δικαστήρια και δεν προέκυψε, βέβαια, ένα οριστικό και αποδεικτικό κτηματολόγιο.
Η αρμοδιότητα για την διαχείριση των Δημοσίων Δασών, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, ανήκει στο Δημόσιο (άρθρο 24 του Συντάγματος και άρθρο 16 του Ν. 998/79).
Η Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση δεν έχουν διαχειριστική αρμοδιότητα επί των Δημοσίων Δασών. Μπορεί να εκτελούν δημόσια δασοτεχνικά έργα σε δημόσιες εκτάσεις, μόνο μετά από σύναψη προγραμματικών συμβάσεων με τον Υπουργό Γεωργίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.2018/94 και του Ν.2040/94.
Η αρμοδιότητα για τη διευθέτηση των ρεμάτων ανήκει στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, ενώ η αρμοδιότητα για την αποκατάσταση αργούντων λατομείων ανήκει στις Δασικές Υπηρεσίες.
Τέλος, η αρμοδιότητα της αντιπυρικής προστασίας των δασών ανήκει στο Πυροσβεστικό Σώμα (καταστολή) και τη Δασική Υπηρεσία (πρόληψη).
Η συζήτηση, αλλά περισσότερο οι αποφάσεις και οι δεσμεύσεις για «έργα και πράξεις», που αφορούν την προστασία και τη βελτίωση του πρασίνου, αστικού και περιαστικού, είναι το ζητούμενο σήμερα και για το επόμενο διάστημα. Οι τελευταίες συζητήσεις, με αφορμή την παραχώρηση από το Δήμο του Λόφου Μιχαήλ και Γαβριήλ στους Δασοπροσκόπους, είτε επειδή δεν του επιτρέπουν τα οικονομικά του να κάνει ο,τιδήποτε, είτε γιατί έχει, λέμε εμείς, άλλες προτεραιότητες πέρα από την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, είτε γιατί δεν έχει τις ικανότητες να συνεργαστεί με τους πολίτες αυτής της πόλης (....), δείχνει πόσο επίκαιρη είναι αυτή η συζήτηση, η οποία μπορεί και πρέπει να πάρει μια πιο οργανωμένη μορφή. Ακόμα και συνέδρια ή ημερίδες μπορούν να γίνουν και να κατατεθούν εμπειρίες και προτάσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου